In hoger beroep is allereerst aan de orde het antwoord op de vraag of de voorzieningenrechter zich onbevoegd kon verklaren om van de vorderingen van de vrouw kennis te nemen. De vrouw heeft in eerste aanleg de man in kort geding gedagvaard wegens niet nakoming door de man van zijn verplichtingen uit (primair) de aanvullende overeenkomst en (subsidiair) het door de rechtbank in zijn beschikking opgenomen echtscheidingsconvenant en ouderschapsplan. De vrouw heeft in eerste aanleg kort samengevat gevorderd:

veroordeling van de man tot betaling van een bedrag van primair € 33.800,-, en subsidiair € 26.650,-, zowel primair als subsidiair te vermeerderen met de wettelijke rente en onder verbeurte van een dwangsom voor ieder(e) dag(deel) dat de man in gebreke is en voorts veroordeling van de man in de kosten van de procedure.

De voorzieningenrechter heeft zich in het bestreden vonnis naar aanleiding van een door de man ter zitting opgeworpen bevoegdheidsincident op de voet van artikel 11 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) onbevoegd verklaard van de vorderingen van de vrouw kennis te nemen wegens het ontbreken van rechtsmacht en vervolgens de proceskosten gecompenseerd. De voorzieningenrechter heeft zich daarbij gebaseerd op artikel 4 lid 3 Rv.

Tegen deze uitspraak komt de vrouw met twee grieven op. In haar eerste grief stelt de vrouw dat de motivering van de voorzieningenrechter dat de Nederlandse rechter geen rechtsmacht heeft onjuist is en dat de voorzieningenrechter heeft verzuimd op alle door haar aangevoerde gronden in te gaan. Zij licht deze grief als volgt toe. De voorzieningenrechter heeft zijn oordeel mede gebaseerd op de toelichting in Tekst&Commentaar op art. 4 Rv, aantekening 8d. Deze toelichting handelt echter over geschillen met betrekking tot de echtelijke woning en dus niet over een geschil als het onderhavige. Daarnaast is de voorzieningenrechter niet ingegaan op haar beroep op artikel 9, aanhef en onder c Rv wegens verbondenheid van het geschil met de Nederlandse rechtssfeer en op het ontbreken van gesubsidieerde rechtsbijstand in België waardoor zij financiële risico’s loopt die zij niet kan dragen.

In haar tweede grief verwijt zij de voorzieningenrechter niet ambtshalve de Europese Alimentatieverordening te hebben toegepast. Volgens haar is primair de rechter die de echtscheiding behandelt en subsidiair de rechter van de gewone verblijfplaats van de onderhoudsgerechtigde bevoegd van het geschil kennis te nemen op grond van (naar het hof begrijpt) respectievelijk artikel 3 sub c en sub b van deze verordening.

Tot slot stelt zij dat de voorzieningenrechter de zaak op grond van de artikelen 72, 73 en 270 Rv had moeten verwijzen naar de rechtbank Limburg, locatie Maastricht.

De man voert gemotiveerd verweer.

Het hof zal de grieven van de vrouw gezamenlijk bespreken en overweegt als volgt. Op 18 juni 2011 is de Alimentatieverordening (EG) 4/2009 (hierna de EG-Alimentatieverordening) van 18 december 2008 in werking getreden. Deze EG-Alimentatieverordening regelt de bevoegdheid, het toepasselijk recht (door verwijzing naar het “Haags Protocol 2007” in artikel 15 van de EG-Alimentatieverordening), de erkenning en ten uitvoerlegging van beslissingen en samenwerking op het gebied van onderhoudsverplichtingen die hun oorsprong vinden in het familierecht. Op grond van artikel 75 van de EG-Alimentatieverordening heeft deze directe werking en is aldus van toepassing op alimentatiezaken aanhangig gemaakt vanaf 18 juni 2011.

De doelstelling van deze verordening is onder meer vereenvoudiging en versnelling van de beslechting van grensoverschrijdende geschillen over levensonderhoud en voor zoveel mogelijk afschaffing van intermediaire maatregelen noodzakelijk voor de erkenning en tenuitvoerlegging van met name een beslissing inzake levensonderhoud. Daarbij zijn de geschillen over levensonderhoud niet enkel beperkt tot de vaststelling en wijziging daarvan, zoals de man heeft aangevoerd. Daartoe biedt de tekst van de EG-Alimentatieverordening geen aanknopingspunten, terwijl het begrip onderhoudsverplichting autonoom moet worden uitgelegd, en de verordening mede ziet op erkenning en tenuitvoerlegging van alimentatiebeslissingen. In dit kader is van belang de uitspraak van het Hof van Justitie, HvJ EG 27 februari 1997, C-220/95, NJ 1999/112 waarin is bepaald dat de rechter het specifieke doel van de gegeven beslissing voor ogen moet hebben. Een beslissing dient als een alimentatiebeslissing te worden aangemerkt indien het een prestatie behelst die bedoeld is om het onderhoud van een behoeftige echtgenoot te verzekeren, of indien de behoeften en de middelen van elk der echtgenoten in aanmerking worden genomen voor de bepaling van het te betalen bedrag (r.o. 22).

Het gaat in het onderhavige geschil om de betaling van kinder- en partneralimentatie, een onderhoudsverplichting voortvloeiend uit een familiebetrekking/huwelijk. Dat het hierover gaat volgt ook uit de stellingen van de vrouw in eerste aanleg vooruitlopend op de verweren van de man dat hij niet over de financiële middelen beschikt om te betalen (hier: wijzigingsgrond voor een onderhoudsverplichting) en dat de vrouw inmiddels zou samenwonen als ware zij gehuwd (hier: beëindigingsgrond voor een onderhoudsverplichting).

Gelet op het voorgaande dient de vraag of de Nederlandse rechter bevoegd is en zo ja welke derhalve te worden beoordeeld aan de hand van de EG-Alimentatieverordening.

Uit het bepaalde in artikel 3 (en volgende) van de EG-Alimentatieverordening volgt dat de rechter de absolute en relatieve bevoegdheid toetst aan de hand van de in deze verordening geformuleerde rechtsmachtsregels en dus niet meer aan de hand van de regels van het nationale recht, het commune IPR in de artikelen 1 tot en met 14 Rv.

Anders dan de vrouw meent is het bepaalde in artikel 3 sub c van de EG-Alimentatieverordening in dezen niet van toepassing. Op dit moment is er geen echtscheidingsprocedure aanhangig en is er in die zin dus geen sprake van een nevenverzoek bij een echtscheidingsprocedure.

Wel is, zoals de vrouw stelt, het bepaalde in artikel 3 sub b van de EG-Alimentatieverordening van toepassing. Omdat de vrouw, de onderhoudsgerechtigde, en ook de minderjarige hun gewone verblijfplaats in [plaats a] hebben, is de voorzieningenrechter van de rechtbank Limburg, locatie Maastricht bevoegd.

Uit het voorgaande volgt dat de grieven van de vrouw in zoverre slagen dat anders dan de voorzieningenrechter in het bestreden vonnis heeft overwogen een Nederlands gerecht rechtsmacht heeft en bevoegd is van het geschil kennis te nemen. Uitgaande van voormelde regel is echter niet de rechtbank Amsterdam maar de rechtbank Limburg, locatie Maastricht bevoegd.

Ingevolge het bepaalde in artikel 10 van de EG-Alimentatieverordening dient de aangezochte rechter ambtshalve zijn bevoegdheid te toetsen en verklaart hij zich onbevoegd, indien hij volgens deze verordening niet bevoegd is.

Nu de voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam, zoals hiervoor overwogen niet bevoegd is, diende deze zich met toepassing van het bepaalde genoemd artikel 10 van de EG Alimentatieverordening onbevoegd te verklaren.

De vraag doet zich voor of er ruimte is voor het hof de zaak zelf af te doen overeenkomstig de primaire vordering van de vrouw of – mede in navolging van de subsidiaire vordering van de vrouw – voor toepassing van de artikelen 72, 73, 76 en 270 Rv, de eigen nationale verwijzingsregels. De EG-Alimentatieverordening regelt weliswaar de absolute en relatieve bevoegdheid van een gerecht maar niet wat de gevolgen zijn van een ambtshalve onbevoegd verklaring of anders gezegd de EG-Alimentatieverordening bevat geen bepaling op grond waarvan de rechter die zich

onbevoegd verklaart de zaak dient te verwijzen naar de wel bevoegde rechter. In die zin hebben de artikelen in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering een aanvullende werking.

De slotsom is dat de grieven van de vrouw deels slagen. Dit leidt echter niet tot een vernietiging van het bestreden vonnis. Het hof zal het vonnis van de voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam voor zover aan het oordeel van het hof onderworpen vernietigen en de zaak doorverwijzen naar de voorzieningenrechter in de rechtbank Limburg, locatie Maastricht, in de staat waarin deze zich bevindt voor verdere afdoening.

Het hof zal de kosten compenseren, gelet op de voormalige relatie tussen partijen.